Quae similitudo in genere etiam humano apparet. Nos paucis ad haec additis finem faciamus aliquando; An hoc usque quaque, aliter in vita? Ego quoque, inquit, didicerim libentius si quid attuleris, quam te reprehenderim. An vero displicuit ea, quae tributa est animi virtutibus tanta praestantia? Oratio me istius philosophi non offendit; Atque his de rebus et splendida est eorum et illustris oratio. His enim rebus detractis negat se reperire in asotorum vita quod reprehendat.

• Quam vellem, inquit, te ad Stoicos inclinavisses! erat enim, si cuiusquam, certe tuum nihil praeter virtutem in bonis ducere.
• Nec enim, dum metuit, iustus est, et certe, si metuere destiterit, non erit;

Vos autem cum perspicuis dubia debeatis illustrare, dubiis perspicua conamini tollere. Sine ea igitur iucunde negat posse se vivere? Hoc est dicere: Non reprehenderem asotos, si non essent asoti. Cur iustitia laudatur? Duo enim genera quae erant, fecit tria.

Quae animi affectio suum cuique tribuens atque hanc, quam dico. Nobis aliter videtur, recte secusne, postea; Si enim ita est, vide ne facinus facias, cum mori suadeas. Ad corpus diceres pertinere-, sed ea, quae dixi, ad corpusne refers?

• Eodem modo is enim tibi nemo dabit, quod, expetendum sit, id esse laudabile.
• Conferam tecum, quam cuique verso rem subicias;
• Est enim tanti philosophi tamque nobilis audacter sua decreta defendere.
• Apud ceteros autem philosophos, qui quaesivit aliquid, tacet;

Totum autem id externum est, et quod externum, id in casu est. Teneo, inquit, finem illi videri nihil dolere. Vide, ne etiam menses! nisi forte eum dicis, qui, simul atque arripuit, interficit. Cur deinde Metrodori liberos commendas? Bona autem corporis huic sunt, quod posterius posui, similiora. Nunc reliqua videamus, nisi aut ad haec, Cato, dicere aliquid vis aut nos iam longiores sumus. Ego vero volo in virtute vim esse quam maximam;

• Nam si quae sunt aliae, falsum est omnis animi voluptates esse e corporis societate.
• Sed non sunt in eo genere tantae commoditates corporis tamque productae temporibus tamque multae.
• Ergo ita: non posse honeste vivi, nisi honeste vivatur?
• Plane idem, inquit, et maxima quidem, qua fieri nulla maior potest.
• Eaedem enim utilitates poterunt eas labefactare atque pervertere.
• Levatio igitur vitiorum magna fit in iis, qui habent ad virtutem progressionis aliquantum.

Nos paucis ad haec additis finem faciamus aliquando; Portenta haec esse dicit, neque ea ratione ullo modo posse vivi; Satisne ergo pudori consulat, si quis sine teste libidini pareat? Ut enim consuetudo loquitur, id solum dicitur honestum, quod est populari fama gloriosum. Et si in ipsa gubernatione neglegentia est navis eversa, maius est peccatum in auro quam in palea. Restatis igitur vos; Ab his oratores, ab his imperatores ac rerum publicarum principes extiterunt.

Illum mallem levares, quo optimum atque humanissimum virum, Cn. Ita graviter et severe voluptatem secrevit a bono. Quis istud possit, inquit, negare? Idem adhuc; Serpere anguiculos, nare anaticulas, evolare merulas, cornibus uti videmus boves, nepas aculeis.

Quid ergo aliud intellegetur nisi uti ne quae pars naturae neglegatur? Illa sunt similia: hebes acies est cuipiam oculorum, corpore alius senescit; Sed haec omittamus; Callipho ad virtutem nihil adiunxit nisi voluptatem, Diodorus vacuitatem doloris. Quod autem satis est, eo quicquid accessit, nimium est; Illud mihi a te nimium festinanter dictum videtur, sapientis omnis esse semper beatos; Illa videamus, quae a te de amicitia dicta sunt. Sed fac ista esse non inportuna; Quid ait Aristoteles reliquique Platonis alumni?

Quod ea non occurrentia fingunt, vincunt Aristonem; Quid enim ab antiquis ex eo genere, quod ad disserendum valet, praetermissum est? Utilitatis causa amicitia est quaesita. Eam stabilem appellas.

Recte, inquit, intellegis. Vides igitur te aut ea sumere, quae non concedantur, aut ea, quae etiam concessa te nihil iuvent. Quae ista amicitia est? Haec quo modo conveniant, non sane intellego. Quae similitudo in genere etiam humano apparet. Verum tamen cum de rebus grandioribus dicas, ipsae res verba rapiunt; Ita finis bonorum existit secundum naturam vivere sic affectum, ut optime is affici possit ad naturamque accommodatissime. Et harum quidem rerum facilis est et expedita distinctio.

Quid enim?

Quae adhuc, Cato, a te dicta sunt, eadem, inquam, dicere posses, si sequerere Pyrrhonem aut Aristonem.

Confecta res esset.

Vide, ne etiam menses! nisi forte eum dicis, qui, simul atque arripuit, interficit.

Quis negat?

Maximus dolor, inquit, brevis est.

Facete M.

Septem autem illi non suo, sed populorum suffragio omnium nominati sunt.

Quid est igitur, cur ita semper deum appellet Epicurus beatum et aeternum? An nisi populari fama? Que Manilium, ab iisque M. Quem Tiberina descensio festo illo die tanto gaudio affecit, quanto L. At eum nihili facit; Scaevola tribunus plebis ferret ad plebem vellentne de ea re quaeri. Philosophi autem in suis lectulis plerumque moriuntur. Huius, Lyco, oratione locuples, rebus ipsis ielunior. Optime, inquam. Hanc quoque iucunditatem, si vis, transfer in animum; Certe, nisi voluptatem tanti aestimaretis.

• Ita enim vivunt quidam, ut eorum vita refellatur oratio.
• Quae autem natura suae primae institutionis oblita est?
• Dic in quovis conventu te omnia facere, ne doleas.
• In his igitur partibus duabus nihil erat, quod Zeno commutare gestiret.
• Piso, familiaris noster, et alia multa et hoc loco Stoicos irridebat: Quid enim?

Proclivi currit oratio. Laboro autem non sine causa; Quae cum dixisset, finem ille. Si sapiens, ne tum quidem miser, cum ab Oroete, praetore Darei, in crucem actus est. Age, inquies, ista parva sunt. Morbo gravissimo affectus, exul, orbus, egens, torqueatur eculeo: quem hunc appellas, Zeno? Consequens enim est et post oritur, ut dixi.

Quod equidem non reprehendo; Duo Reges: constructio interrete. Minime vero, inquit ille, consentit. Pugnant Stoici cum Peripateticis. Velut ego nunc moveor. Sequitur disserendi ratio cognitioque naturae; Hunc vos beatum; Atque ab his initiis profecti omnium virtutum et originem et progressionem persecuti sunt.